راهبرد موثر دولت یازدهم در مقوله کتاب و کتابخوانی

علی نعیمی: سی اُمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران روز گذشته با حضور علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی، سیدرضا صالحی امیری، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، ناشران و اهالی فرهنگ افتتاح شد.

به گزارش صمت، در این دوره از نمایشگاه بین المللی کتاب تهران «ایتالیا» به عنوان کشور مهمان حضور دارد. همچنین امسال برای نخستین بار شهر مهمان نیز برای نمایشگاه در نظر گرفته شده است که براساس آن نمایشگاه امسال میزبان شهر «استانبول» خواهد بود. یکی از مهم ترین شعارهای انتخاباتی دولت یازدهم در آستانه انتخابات ریاست جمهوری ۹۲ خورشیدی، حمایت از ناشران و رسیدگی به حوزه فرهنگ و کتاب بود که بررسی عملکرد ۴ساله این دولت نشان از به کار بستن تمام توان مسئولان امر و استفاده از همه ظرفیت ها به بهترین روش ممکن، دارد. امروز با نزدیک شدن به پایان کار دولت کنونی به جرات می توان گفت که در مسیر ارتقای فرهنگ کتاب و کتابخوانی گام های روبه جلو و مثبتی برداشته شده که بیانگر کارنامه موفق دولت در این حوزه است. در آیین گشایش سی امین دوره نمایشگاه کتاب تهران وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی آمادگی این وزارتخانه را برای تحویل کلید نمایشگاه به صنوف در سال آینده اعلام کرد. سیدرضا صالحی امیری، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نمایشگاه کتاب تهران را از مهم ترین فعالیت های فرهنگی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و محصول انقلاب خواند و گفت: در اندیشه امام خمینی و رهبر معظم انقلاب، کتاب نقش مهمی در تحول و توسعه فرهنگ انسانی دارد و حفظ و توسعه کتاب وظیفه همه علاقه مندان به نظام است. وی با اشاره به آمارهایی در تایید تحول و توسعه حوزه کتاب و کتابخوانی در کشور گفت: در سال ۱۳۹۱، تعداد ۶۱هزار و ۱۵۱عنوان کتاب، در سال ۹۲ تعداد ۶۶هزار و ۵۱۴ عنوان کتاب، در سال ۹۳ تعداد ۷۳هزار و ۸۱۲ عنوان کتاب، در سال ۹۴، ۸۱هزار و ۳۲۷ عنوان کتاب و در سال ۹۵، ۸۸هزار و ۵۰۴ عنوان کتاب در ایران منتشر شده است. وی تقویت حضور صنعت نشر در مبادلات تجاری را از اهداف این دوره از نمایشگاه کتاب برشمرد و اظهار کرد: متاسفانه در سال های گذشته به دلیل تحریم و مشکلاتی از این دست، تعداد کمتری از ناشران خارجی در نمایشگاه کتاب تهران شرکت می کردند ولی امسال نقش دیپلماسی فرهنگی در نمایشگاه تقویت شده است به گونه ای که تعدادی از کشورهای اروپایی، آسیایی و امریکایی متقاضی حضور در نمایشگاه کتاب به عنوان مهمان ویژه هستند. همچنین علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی در این آیین به چند نکته برای بهبود وضعیت نشر اشاره کرد و گفت: با مشورت و همراهی وزیر فرهنگ در این چند سال سعی کردیم مشکلاتی را از پیش پای ناشران برداریم؛ مشکلاتی مثل حوزه مالیات. با این حال فکر می کنیم چندین حوزه است که باید آنها را ساماندهی کنیم. مثل سرمایه گذاری در صنعت چاپ و نوسازی ناوگان فرسوده چاپخانه ها. باید تلاش کنیم در بخش خصوصی صنعت چاپ از حمایت های صندوق توسعه ملی کمک بگیریم، همچنین می توانیم برای برخی ناشران که در حوزه صادرات کتاب فعالیت می کنند یک صندوق تشویقی با عنوان صندوق تشویق صادرات فرهنگی در نظر بگیریم تا از کسانی که صادرات فرهنگی انجام می دهند، حمایت شود. او همچنین گفت: در حوزه دخل و خرج و گردش اقتصادی نشر هم می توان از تجربه ای که چندین موسسه و مرکز چندگانه فرهنگی و نشر به آن رسیده است، استفاده کرد. یعنی هم کار کتابخانه ای انجام داد و هم نشر و فروش کتاب و... مخالف پرداخت یارانه به نشر نیستم ولی فراموش نکنیم که پرداخت یارانه دست دولت است و قابل پیش بینی نیست؛ از همین ظرفیت یارانه هم باید به عنوان محرک موتور تولید در نشر استفاده کنیم و ساختار اقتصادی نشر را بهبود بخشیم اگر چرخه اقتصادی مطلوب برای نشر تعریف کنیم حتی مجلس هم باید به تحقق آن کمک کند در هر صورت امیدواریم پدیده مبارک نمایشگاه برای ملت ایران آورده فرهنگی مطلوب داشته باشد. محمود آموزگار رئیس اتحادیه ناشران کشور نیز در آیین گشایش نمایشگاه کتاب تهران گفت: بی گمان این نمایشگاه تاثیر بسزایی در صنعت نشر کشور داشته است و به همین دلیل بررسی کارکرد آن و آثاری که به جا گذاشته از اهمیت بسیاری برخوردار است. شاید هیچ موضوعی در حوزه نشر همچون نمایشگاه، با بروز و ظهور این حجم از نظرات متفاوت و متناقض خود را به رخ نکشیده باشد. بی شک نمایشگاه مهم ترین امکان خیل ناشرانی است که فرصتی برای فروش کتاب های خود بیابند و از سوی دیگر نمی توان به موضع کتاب فروشی ها توجه نکرد که جایی برای خود در این مهم ترین رویداد فرهنگی کشور نمی یابند. وی افزود: از ایرادها و نواقص نمایشگاه بسیار گفته شده ولی نمی توان منکر نقش بسزا و مهم رویدادی شد که بضاعت کل کشور را در این محدوده زمانی و به منظر عمومی می گذارد و هر مراجعه کننده ای امیدوار است کتاب های موردنظر خود را در این جشنواره بیابد. نمایشگاه ویترین نشر کشور است. اگر هر انتقادی به آن وارد باشد به طور قطع نمی توان مراجعه میلیونی علاقه مندان را ندیده نگرفت. به گزارش صمت، نگاهی آماری به اقدام های دولت یازدهم نشان می دهد در دوره گذشته متوسط رشد سالانه عناوین کتاب های منتشر شده ۱۰/۴درصد بوده است. همچنین فعالیت های فرهنگی مسئولان دولت موجب شد تا شمار ناشران با ۶/۱درصد و کتابخانه های عمومی با ۲/۱درصد با رشد روبه رو شود. در این دوره توجه به کتاب فروشی ها، تفویض اختیار به تشکل های نشر، شفافیت در فعالیت های فرهنگی، اختصاص ۳۰درصد از بودجه معاونت فرهنگی وزارت ارشاد به فعالیت های فرهنگی استانی و برپایی ۸۵ نمایشگاه کتاب استانی با موفقیت انجام شد. همچنین وزارت کل فرهنگ و ارشاد اسلامی به مشارکت استان ها در صدور مجوز پروانه نشر و حمایت از مولفان استانی توجه ویژه ای کرد و میزان اعتبار حمایت از این مولفان استانی به بیش از ۳۰۰درصد افزایش یافت و شعار «ایران تهران نیست» در معاونت فرهنگی این وزارتخانه برای گسترش حمایت از مولفان استانی انتخاب شد. دولت یازدهم توانست تفاهمنامه هایی به منظور اجرای فعالیت های فرهنگی در کل کشور منعقد کند و ۳۰درصد از اعتبارات معاونت فرهنگی را که به ۲۵میلیارد تومان می رسد، به استان های کشور اختصاص دهد. افزون بر آن، توزیع مناسب و یکنواخت فعالیت های فرهنگی علاوه بر تهران در شهرستان های مختلف انجام شد که درنهایت سبب برگزاری ۱۲۱ جشنواره و فعالیت فرهنگی شد، از آن میان می توان به جشنواره های مرتبط با حوزه کتاب و کتابخوانی، شعر منطقه، ادبیات و.... اشاره کرد. در ۴سال گذشته توجه به کتاب فروشی ها در زمره عملکرد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بود که بر این پایه طرح های حمایتی همچون «کتاب فروشی به وسعت ایران»، «عیدانه کتاب»، «تابستانه کتاب» و «پاییزه کتاب» اجرایی شد. همچنین ۷۰میلیارد ریال یارانه از طرف معاونت فرهنگی این وزارتخانه به بیش از ۵۰۰ کتاب فروشی شرکت کننده در این طرح ها اختصاص یافت. اینک بازگشایی نمایشگاه کتاب فرصتی است تا به بررسی شعارهای دولت یازدهم و میزان موفقیت تیم فرهنگی آن در زمینه گسترش فرهنگ کتاب و کتابخوانی بپردازیم. در این راستا، رسیدگی به موضوع ممیزی و تشکیل هیات های نظارت بر ضوابط نشر یکی از اقدام های موفق دولت یازدهم به شمار می رود که مسیر عبور از مشکلات و موانع بسیاری در حوزه نشر را هموار کرد. تدبیراندیشی موثر و نگاه کارشناسانه تیم فرهنگی دولت به مسائل فرهنگی و کتاب باعث شد گره مشکلات باز شود و میزان امید در جامعه ناشران و نویسندگان افزایش یابد.

منبع